W tej metodzie włoski stadiów nie są używane do przecięcia pięciolinii do obserwacji. Na łatie zamocowane są dwie łopatki w stałej odległości od siebie. Każda łopatka jest podzielona na pół przez krzyżak i zapisywane są odczyty łaty i kąt pionowy odpowiadający każdej łopatki. Ta metoda jest preferowana, gdy teleskop nie jest wyposażony w diafragmę dalmierza.
Jest używany głównie do wyznaczania wzniesień, ale jest również używany w tachimetrii. Kiedy śruba styczna poruszająca pionowy okrąg teodolitu jest wyposażona w głowicę mikrometryczną i podziałkę do zliczania pełnych obrotów, o które został obrócony, nazywa się to gradienterem. Skok śruby jest utrzymywany w taki sposób, że po przesunięciu o jeden obrót linia wzroku przesuwa się o tan–1 0,01.